Trong cộng đồng các dân tộc thiểu số, người nghệ nhân giống như một kho tàng quý báu, sợi dây gắn kết cộng đồng trong việc quản lý, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa truyền thống. Họ không chỉ là người nắm giữ các bí quyết của nghề truyền thống mà còn am hiểu tập quán, phong tục trên nhiều phương diện, lưu giữ những tri thức được đúc kết trong quá trình lao động và sản xuất qua nhiều giai đoạn phát triển của cộng đồng.
Bà Ka Bào, dân tộc Mạ, làng Tà Lài, xã Tà Lài huyện Tân Phú – một trong hai nghệ nhân dân gian là đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Đồng Nai. Năm 2008 bà được Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam trao Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Văn nghệ Dân gian Việt Nam, danh hiệu Nghệ nhân Dân gian trong lĩnh vực thực hành và truyền dạy nghề dệt thổ cẩm, được Huyện uỷ - HĐND – UBND – UBMTTQ huyện Tân Phú tặng Giấy khen cá nhân tiêu biểu trong việc duy trì, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống dân tộc Mạ năm 2020.
Nghệ nhân Ka Bào – Dân tộc Mạ, Làng Tà Lài, xã Tà Lài, huyện Tân Phú (Ảnh do địa phương cung cấp)
Bà Ka Bào có đóng góp to lớn trong việc truyền dạy nghệ thuật múa hát dân ca Mạ, tham gia phục dựng lễ hội truyền thống, truyền dạy nghệ thuật biểu diễn công chiêng, dệt thổ cẩm tuyền thống cho con, cháu và thế hệ trẻ dân tộc Mạ. Hiện nay ở làng Tà Lài thuộc xã Tà Lài, huyện Tân Phú có gần 50 thành viên trong cộng đồng được bà truyền dạy và biết dệt thành thạo các loại hoa văn khó, tỷ mỉ trên thổ cẩm với các phương pháp, bí quyết dệt cổ xưa tạo ra những sản phẩm dệt độc đáo được các chuyên gia trong nước và quốc tế đánh giá cao. Các sản phẩm dệt được trưng bày và bán cho khách tới tham quan Khu du lịch Nhà dài Tà Lài (Longhousse Ta Lai) và Vườn Quốc gia Cát Tiên, huyện Tân Phú.
Ka Hương – Cháu gái bà Ka Bào, mặc trang phục truyền thống của dân tộc do chính bà và mẹ dệt trong Phần thi trình diễn trang phục tại Ngày hội văn hóa thể thao các DTTS lần thứ IV năm 2024
Trong gia đình bà Ka Bào, các thành viên có tình yêu mãnh liệt đối với văn hóa truyền thống, luôn gắn bó và nhiệt huyết trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc Mạ, Trong đó, điển hình là Ka Rỉn – con gái bà Ka Bào, được thừa hưởng từ mẹ những tri thức dân gian, đặc biệt là dệt thổ cẩm và múa hát dân ca Mạ. Chị tích cực tham gia trong các hoạt động văn hóa văn nghệ và đạt nhiều huy chương, bằng khen, giấy khen, chị còn dạy nghề dệt thổ cẩm cho lớp trẻ trong cộng đồng. Thế hệ thứ ba trong gia đình bà Ka Bào là Ka Hương. Vốn đam mê, am hiểu văn hóa truyền thống của dân tộc, lại được đào tạo bài bản về âm nhạc tại Trường Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai và sử dụng thành thạo tiếng Anh, Ka Hương trở thành hướng dẫn viên du lịch được nhiều người biết đến. Trong môi trường làm việc mang đậm dấu ấn của dân tộc - Khu du lịch Nhà dài Tà Lài (Longhousse Ta Lai) và Vườn Quốc gia Cát Tiên, huyện Tân Phú, Ka Hương tiếp tục giới thiệu đến khách du lịch trong và ngoài nước về những nét độc đáo của văn hóa truyền thống dân tộc Mạ./.