Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2024 (Điều tra DTTS 2024) sẽ diễn ra từ ngày 01/7 đến 15/8/2024. Đây là cuộc điều tra có quy mô lớn nhằm thu thập thông tin đánh giá tình hình, xây dựng, hoạch định chính sách liên quan đến công tác dân tộc, phát triển kinh tế - xã hội các vùng dân tộc thiểu số, giai đoạn 2026-2030. Đồng thời, làm cơ sở cập nhật hệ thống thông tin, dữ liệu thống kê về dân tộc thiểu số tại Việt Nam.
Xác định đây là cuộc Điều tra có nội dung phức tạp, việc thu thập thông tin đảm bảo nhiều chỉ tiêu khác nhau, vì vậy công tác chuẩn bị cho cuộc điều tra cần đặc biệt chú trọng. Cụ thể: Xây dựng phương án Điều tra DTTS 2024 phải đạt các mục tiêu về tính hiệu quả, chính xác, rút ngắn hơn nữa thời gian xử lý và cung cấp số liệu, mở rộng nội dung nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của các cấp, các ngành, cụ thể:
Phương pháp thu thập thông tin
Điều tra DTTS 2024 sử dụng phương pháp thu thập thông tin trực tiếp:
Đối với phiếu hộ: điều tra viên (ĐTV) đến từng hộ để hỏi người cung cấp thông tin và ghi đầy đủ các câu trả lời vào phiếu điều tra điện tử được thiết kế trên thiết bị di động thông minh (CAPI).
Đối với những người tạm vắng trong suốt thời gian điều tra, ĐTV có thể hỏi những người khác trong hộ, hoặc dựa vào những tài liệu do người thân hoặc chính quyền cung cấp để ghi phiếu điều tra.
Người cung cấp thông tin phiếu hộ: Chủ hộ (hoặc người am hiểu về các thành viên trong hộ khi chủ hộ đi vắng) là người cung cấp thông tin về nhân khẩu thực tế thường trú, các trường hợp chết, thông tin về nhà ở và điều kiện sống của hộ. Đối với những thông tin về thành viên hộ mà chủ hộ không nắm chắc, ĐTV phỏng vấn trực tiếp thành viên hộ để hỏi các thông tin điều tra. Riêng thông tin về lao động, việc làm, ĐTV phải phỏng vấn trực tiếp đối tượng điều tra là người từ 15 tuổi trở lên; các thông tin về lịch sử sinh, sức khỏe sinh sản, ĐTV phải phỏng vấn trực tiếp đối tượng điều tra là nữ từ 10 – 49 tuổi.
Đối với phiếu xã: ĐTV đến gặp những người có trách nhiệm cung cấp thông tin của UBND xã để thu thập thông tin và điền vào phiếu điện tử trên Trang thông tin điện tử của cuộc điều tra (Phiếu Webform).
Người cung cấp thông tin Phiếu xã: Chủ tịch xã, Phó Chủ tịch xã, công chức thông kê – văn phòng xã hoặc người am hiểu về các đặc điểm chung của xã.
Phạm vi điều tra
Điều tra DTTS 2024 được thực hiện tại 11 huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, bao gồm 7 huyện, thành phố (huyện Tân Phú, Định Quán, Trảng Bom, Thống Nhất, Cẩm Mỹ, Xuân Lộc và thành phố Long Khánh) có xã thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2025 và 04 huyện, thành phố có các xã, phường, thị trấn có nhiều người DTTS sinh sống gồm: huyện Vĩnh Cửu, Long Thành, Nhơn Trạch và thành phố Biên Hòa.
Đối tượng điều tra
Hộ dân cư người dân tộc thiểu số (Hộ DTTS);
Nhân khẩu thực tế thường trú tại các hộ DTTS tính đến thời điểm điều tra (bao gồm cả những người thuộc lực lượng vũ trang hiện đang ăn, ngủ tại hộ), không bao gồm những người đang sống trong khu vực quản lý riêng của quân đội và công an;
Tình hình kinh tế, an sinh xã hội, văn hóa, y tế, giáo dục của xã thuộc khu vực I theo Quyết định số 861/QĐ-TTg và các xã không thuộc các khu vực trên nhưng có địa bàn vùng DTTS tại huyện Vĩnh Cửu, huyện Long Thành, huyện Nhơn Trạch và thành phố Biên Hòa.
Trong cuộc điều tra này, địa bàn vùng DTTS được quy định là địa bàn có số lượng người DTTS đang sinh sống chiếm từ 15% trở lên so với tổng số dân của địa bàn.
Đơn vị điều tra
Hộ DTTS: Hộ bao gồm một người ăn riêng, ở riêng hoặc một nhóm người ăn chung và ở chung. Đối với hộ có từ 02 người trở lên, các thành viên trong hộ có thể có hay không có quỹ thu chi chung; có hoặc không có mối quan hệ ruột thịt, hôn nhân hay nuôi dưỡng; hoặc kết hợp cả hai.
Hộ DTTS được quy định trong cuộc điều tra này là các hộ đáp ứng ít nhất một trong ba điều kiện sau đây:
Chủ hộ là người DTTS;
Vợ hoặc chồng của chủ hộ là người DTTS;
Hộ có tỷ lệ thành viên là người DTTS chiếm từ 50% trở lên.
UBND xã thuộc khu vực I theo Quyết định số 861/QĐ-TTg và các xã không thuộc các khu vực trên nhưng có địa bàn vùng DTTS tại 04 huyện trên.
Tuyển chọn lực lượng tham gia điều tra
Lực lượng tham gia điều tra gồm: người lập bảng kê, ĐTV, tổ trưởng và giám sát viên (GSV) các cấp.
Cục trưởng Cục Thống kê ủy quyền cho Thủ trưởng các đơn vị tuyển chọn ĐTV phục vụ công tác thu thập thông tin của cuộc điều tra gồm: người lập bảng kê, ĐTV, tổ trưởng, GSV cấp tỉnh, cấp huyện. Điều tra 53 DTTS có nội dung phức tạp, tiếp cận hộ là người dân tộc thiểu số nên cần tuyển ĐTV phù hợp trong các địa bàn hộ dân tộc không nói tiếng Kinh.
Người lập bảng kê: là người tại địa phương, am hiểu về địa bàn và có khả năng tiếp cận với hộ để lập bảng kê. Số lượng trung bình như sau: xã có từ 1 – 3 địa bàn điều tra (viết gọn là ĐBĐT): 01 người; xã có từ 4 – 6 ĐBĐT: 02 người; xã có từ 7 – 10 ĐBĐT: 03 người; xã có trên 10 ĐBĐT: 4 người.
Điều tra viên và tổ trưởng:
ĐTV là lực lượng trực tiếp thực hiện cuộc điều tra. ĐTV phải chọn những người có đủ khả năng thực hiện công việc, có tinh thần trách nhiệm cao, tham gia đầy đủ và có kết quả tham gia tập huấn nghiệm vụ tốt, hiểu văn hóa của người DTTS và am hiểu về địa bàn được phân công thực hiện điều tra. ĐTV cần sử dụng thành thạo máy tính bảng, điện thoại thông minh để thực hiện phiểu điện tử trong điều tra.
Tổ trưởng điều tra là lực lượng trực tiếp quản lý công việc của ĐTV. Tuyển chọn tổ trưởng nên ưu tiên là công chức văn phòng – thống kê cấp xã hoặc người có khả năng tổ chức làm việc theo nhóm và cam kết dành đủ thời gian để quản lý điều tra viên trong thời gian điều tra tại địa bàn điều tra theo quy định. Ưu tiên tuyển chọn tổ trưởng và ĐTV là những người biết tiếng DTTS, có máy tính bảng, điện thoại thông minh và những người đã tham gia các cuộc điều tra trong lĩnh vực dân số. Mỗi xã, phường tuyển chọn 01 tổ trưởng.
Giám sát viên
Số lượng GSV các cấp tại địa phương bao gồm GSV cấp tỉnh và GSV cấp huyện.
Cấp tỉnh: GSV/1 huyện có ĐBĐT; Ban Dân tộc tỉnh (2 người/tỉnh).
Cấp huyện: GSV/3 xã có phiếu xã/phiếu hộ và công chức Phòng Dân tộc huyện.
Tổ chức tập huấn nghiệp vụ
Từ ngày 27/5 đến ngày 29/5/2024, Cục Thống kê tỉnh Đồng Nai tổ chức Hội nghị tập huấn Điều tra DTTS 2024. Tại hội nghị tập huấn, các đại biểu được truyền đạt về cách xác định hộ dân cư và nhân khẩu thực tế thường trú tại hộ; giới thiệu và hướng dẫn về các phiếu điều tra; hướng dẫn sử dụng trang web tác nghiệp điều tra và phần mềm CAPI; thảo luận toàn bộ nội dung liên quan đến nghiệp vụ điều tra…
Hội nghị tập huấn Điều tra DTTS 2024
Tổ chức Lễ ra quân
Lễ ra quân được tổ chức vào ngày 01/7/2024. Tổ chức Lễ ra quân để tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, nội dung cơ bản của Điều tra DTTS 2024 giúp người dân, đặc biệt là đồng bào vùng DTTS hiểu rõ về công tác dân tộc, sự quan tâm, đầu tư, chính sách phát triển kinh tế - xã hội các vùng DTTS của Đảng, Nhà nước từ đó nhận thức được quyền lợi và trách nhiệm của người dân trong việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời cho điều tra viên; nâng cao và thống nhất nhận thức của chính quyền các cấp, các ngành và người dân về tầm quan trọng của Điều tra DTTS 2024; nâng cao tinh thần trách nhiệm của điều tra viên thống kê, tổ trưởng điều tra, giám sát viên các cấp trong việc thu thập, kiểm tra, xác minh thông tin.
Tuyên truyền cuộc Điều tra
Tập trung tuyên truyền về mục đích, yêu cầu, ý nghĩa cuộc Điều tra; đối tượng, phạm vi, thời điểm, thời gian điều tra; những nội dung cơ bản của cuộc Điều tra; quyền lợi, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc phối hợp, cung cấp thông tin với cơ quan thống kê, điều tra viên thống kê; quá trình tổ chức điều tra, thu thập thông tin ở cơ sở; Lễ ra quân, kết quả cuộc Điều tra; kịp thời nêu gương những tập thể, cá nhân có thành tích trong cuộc Điều tra….
Công tác chuẩn bị cho cuộc Điều tra DTTS 2024, Ban Dân tộc và Cục Thống kê tỉnh thường xuyên làm tốt công tác phối hợp, trong đó: Ban Dân tộc chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện. Qua phối hợp, kiểm tra, giám sát, nhìn chung, đến nay về cơ bản mọi công tác chuẩn bị cho Điều tra DTTS 2024 đã hoàn tất và mọi lực lượng đã sẵn sàng cho cuộc điều tra, đảm bảo tiến độ đề ra, sẵn sàng cho lễ ra quân vào ngày 01/7/2024.
Kết quả cuộc điều tra DTTS 2024 sẽ là nguồn dữ liệu quan trọng làm cơ sở cho tỉnh, trung ương tiếp tục xây dựng và triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách phát triển đối với vùng đồng bào DTTS nói riêng và góp phần vào sự phát triển phồn vinh, thịnh vượng của đất nước./.